کاربرد دستگاه سونوگرافی در پزشکی

دستگاه سونوگرافی می‌تواند یکی از بهترین گزینه‌ها برای تشخیص و درمان بیماری‌های داخلی بدن باشد. دستگاه‌های سونوگرافی، از امواج اولتراسوند برای بررسی وضعیت داخلی بدن و تصویر برداری عمیق استفاده می‌کنند.

اولتراسوند، پالس‌های صوتی با فرکانس بالا (1 تا 20 مگا هرتز) را با استفاده از یک پروب به بدن شما منتقل می‌کند. سپس امواج صوتی از بدن عبور و به مرز بین بافت‌ها برخورد می‌کنند (مثلاً بین مایع و بافت نرم یا بافت نرم و استخوان). برخی از امواج صوتی به کاوشگر بازتاب می‌شوند؛ در حالی که برخی از آن‌ها بیشتر حرکت می‌کنند تا به مرز دیگری برسند و منعکس شوند. امواج منعکس شده توسط کاوشگر گرفته و به دستگاه منتقل می‌شوند.

با توجه به اینکه دستگاه‌های سونوگرافی ضرری برای بدن ندارند، پزشکان و متخصصان تصمیم گرفتند از این دستگاه برای بسیاری از امور مختلف در پزشکی استفاده کنند. همین موضوع باعث شد تا این دستگاه‌ها کاربردهای گوناگونی در پزشکی داشته باشند. در ادامه برخی از کاربرد دستگاه سونوگرافی در پزشکی را بیان می‌کنیم.

·بیماری ‌های عروقی

دستگاه سونوگرافی برای بررسی و تشخیص بیماری‌های عروقی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. حتما کاربرد دستگاه سونوگرافی در درمان برخی بیماری‌ها مثل واریس را شنیده‌اید. با کمک سونوگرافی داپلر، می‌توان جهت حرکت جریان خون و وضعیت عروق خونی را مورد بررسی قرار داد.

 در نتیجه، مشکلاتی مثل انسداد رگ های خونی یا رگ عنکبوتی در بدن به راحتی رفع خواهد شد. همچنین، دستگاه سونوگرافی سرعت جریان خون در مغز را به راحتی اندازه گیری می‌کند. به این نوع سونوگرافی، سونوگرافی کاروتید گفته می‌شود که شریان‌های باریک یا مسدود را به راحتی تشخیص داده و از احتمال سکته قلبی یا مغزی جلوگیری خواهد کرد.

·سرطان

یکی از مهم‌ترین کاربردهای دستگاه سونوگرافی در پزشکی، تشخیص سرطان است. یکی از خدمات مهم دستگاه سونوگرافی الاستوگرافی است که به متخصصان پزشکی کمک می‌کند تا تومورهای پیچیده را در بیماران مبتلا به سرطان تشخیص دهند.

این تومورها صرفاً با استفاده از امواج اولتراسوند قابل شناسایی هستند و نمی‌توان از دستگاه‌های دیگر پزشکی برای شناسایی غده‌های سرطانی استفاده کرد. همچنین از دستگاه سونوگرافی به وفور برای بررسی و تشخیص سرطان سینه استفاده می‌شود.

·دردهای شکمی

یکی از مهم‌ترین کاربرد دستگاه سونوگرافی در پزشکی، تشخیص و درمان بیماری‌های شکمی است. مشکلات شکم مثل درد معده به راحتی با کمک دستگاه اولتراسوند قابل بررسی هستند.

برخی از عوامل بیماری زا یا مسائل ژنتیکی ممکن است باعث شوند تا بافت‌های شکم به خوبی کار نکنند. پزشکان نمی‌توانند با چشم مسلح و صرفاً با بررسی حالات ظاهری بیمار متوجه منشاء اصلی درد شوند. بنابراین، باید از دستگاه سونوگرافی برای اسکن و شناسایی بیماری استفاده کرد.

·نفرولوژی

از دیگر کاربرد دستگاه سونوگرافی در پزشکی، تشخیص بیماری‌های مربوط به کلیه و روده‌ها است. تنها فناوری بشریت که امروزه از آن برای تشخیص سنگ کلیه استفاده می‌کند، امواج اولتراسوند دستگاه سونوگرافی است. این دستگاه قادر است تعداد و اندازه سنگ‌ها را در کوتاه‌ترین زمان ممکن شناسایی کند. پیشنهاد می کنیم برای آشنایی با نحوه تشخیص نارسایی کلیه با سونوگرافی، حتما این مطلب از بهداشت نیوز را مطالعه کنید.

·بررسی عضلات

سونوگرافی به پزشکان کمک می‌کند تا توانایی تشخیص بیماری‌های مربوط به عروق خونی، ماهیچه‌ها و مفاصل بدن را داشته باشند. دستگاه سونوگرافی تصاویر دقیقی از بخش‌های مختلف بدن مثل عضلات و استخوان‌ها دریافت می‌کند که بررسی جزئی‌ترین مشکلات داخلی بدن مثل کشیدگی عضلات، پارگی رگ‌ها، مشکلات عصبی، آرتریت و پوکی استخوان را بسیار ساده می‌سازد.

·اورولوژی

دیگر کاربرد دستگاه سونوگرافی در پزشکی، تشخیص و معاینه دستگاه ادراری و مواردی مانند آن است. مشکلات مربوط به دستگاه ادراری یا روده‌ها بسیار رایج هستند. تعداد زیادی از افراد به دلیل مشکلات گوارشی یا تغذیه نامناسب از دردهای شدید روده و دستگاه ادراری رنج می‌برند. با استفاده از دستگاه سونوگرافی، می‌توان عفونت‌های دستگاه ادراری و مشکلات مربوط به دفع ادرار را تشخیص داد.

·زنان و زایمان

مهم‌ترین کاربرد دستگاه سونوگرافی در پزشکی، بررسی بیماری‌های مربوط به زنان است. با کمک دستگاه سونوگرافی می‌توان اندام‌هایی همچون تخمدان و لوله‌های فالوپ، رحم و ... را مورد بررسی قرار داد.

به عنوان مثال، تخمدان پلی کیستیک یکی از بیماری‌های شایع در دختران و زنان است که معمولاً در بازه سنی ۱۶ سال به بالا مشاهده می‌شود. دستگاه سونوگرافی می‌تواند تعداد دقیق کیست‌ها و حتی اندازه آن‌ها را مشخص کند. بنابراین، پزشک با توجه به نتایج سونوگرافی تشخیص می‌دهد که جراحی روش مناسب‌تری برای درمان است یا استفاده از دارو.

·بارداری

بررسی وضعیت جنین و میزان سلامتی آن، دیگر کاربرد  سونوگرافی در پزشکی است. تقریباً تمامی مادران باردار یا مادرانی که به تازگی فرزند خود را به دنیا آورده‌اند، با دستگاه سونوگرافی آشنا هستند.

 با کمک دستگاه سونوگرافی، بسیاری از ناهنجاری‌های جنین مثل وجود یک بیماری خاص یا تشکیل نشدن برخی از اندام‌ها، قابل مشاهده خواهد بود. اگر برای شما سوال ایجاد شده است که آیا سونوگرافی برای جنین ضرر دارد یا خیر، باید گفت امواج اولتراسوند مانند اشعه ایکس برای سلامت جنین مضر نیستند.

در صورتی که ۱۸ تا ۲۲ هفته از رشد جنین گذشته باشد، دستگاه سونوگرافی قادر خواهد بود هر گونه ناهنجاری را در جنین تشخیص دهد. تصویربرداری سونوگرافی در دوران بارداری انواع مختلفی دارد. به عنوان مثال، ممکن است دستگاه سونوگرافی تصویر برداری را به صورت سه بعدی انجام دهد.

·گوارشی

دیگر کاربرد سونوگرافی در پزشکی، بررسی و تشخیص بیماری‌های مربوط به دستگاه گوارش است. تغذیه نامناسب یکی از عوامل بروز چنین بیماری‌هایی می‌باشد. بیماری‌های مربوط به دستگاه گوارش اغلب با دردهای شکمی یا درد معده همراه هستند. به همین دلیل، پزشک نمی‌تواند صرفا با مشاهده ظاهری و معاینه سطحی، محل دقیق درد و منشا بروز آن را مشخص کند. بنابراین، باید از دستگاه سونوگرافی برای معاینه دقیق‌تر کمک گرفت.

برای تشخیص بیماری‌های گوارشی با کمک دستگاه سونوگرافی، باید از آندوسکوپ اولتراسونیک استفاده شود. این دستگاه قابلیت ورود به روده و دستگاه گوارشی را دارد. در نتیجه، پزشک می‌تواند نواحی مختلف دستگاه گوارشی را روی صفحه نمایش ببیند. از این دستگاه، برای بررسی بافت‌های نرم و اندام‌های مجاور دستگاه گوارشی نیز استفاده می‌شود. بنابراین، دیگر نیازی به ایجاد برش روی سطح بدن نیست و فرآیند تشخیص یا درمان به شکل کاملا کم تهاجمی انجام خواهد شد.

·بررسی عملکرد ریه

مشکلات ریوی به راحتی با کمک دستگاه سونوگرافی قابل تشخیص هستند. معمولا بهترین راه برای بررسی بیماری‌های مربوط به قفسه سینه، دستگاه‌های سونوگرافی هستند. در بخش اورژانس، با کمک این دستگاه می‌توان وضعیت بیماران مبتلا به مشکلات تنفسی یا بیماران تصادفی را مورد بررسی قرار داد.

البته، تصویربرداری از ریه‌ها تا حدودی برای پزشکان، یک چالش بزرگ است. زیرا فرآیند سونوگرافی با کمک امواج صوتی انجام می‌شود. اما در ریه، حفره های هوا می‌توانند طول امواج صوتی را تغییر دهند. در نتیجه، ممکن است تصویربرداری به شکل درستی انجام نشود.

دیگر کاربردهای سونوگرافی برای پزشکی

جدا از مواردی که در این مطلب بیان شد، از دستگاه سونوگرافی می‌توان برای تشخیص و درمان بسیاری از بیماری‌های مربوط به اندام‌های داخلی بدن مثل قلب و عروق، ریه و تشخیص غده‌های درون ریز داخل بدن استفاده کرد. حتی سونوگرافی برای تشخیص و درمان بیماری‌های مربوط به دام و حیوانات نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش کاملا کم خطر و مطمئن است و نیازی نیست که متقاضیان انجام سونوگرافی در رابطه با عوارض بعد از آن نگرانی داشته باشند.