بیانیه جمعی از كارشناسان و استادان محیط زیست و حیات وحش؛
ضرورت اعلام شفاف برنامه كلی حفاظت از یوز از جانب سازمان محیط زیست
به گزارش كونفه تعدادی از كارشناسان و اساتید محیط زیست و حیات وحش خواهان شفافیت محیط زیست در جزئیات برنامه در دست اقدام جهت تكثیر در اسارت و سایر برنامه های كلی برای حفاظت از یوزپلنگ شدند.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری مهر، تعدادی از کارشناسان و استادان محیط زیست و حوزه حیات وحش با انتشار اطلاعیه ای خواهان شدند تا برنامه های سازمان محیط زیست تا پیش از هر اقدامی در زنده گیری یوز از طبیعت، جزئیات برنامه در دست اقدام جهت تکثیر در اسارت و سایر برنامه های کلی برای حفاظت از یوزپلنگ را اعلام کنند. متن این بیانیه به شرح ذیل است: "متاسفانه علیرغم همه تلاش ها برای حفظ آخرین بازمانده های یوزپلنگ آسیایی، وضعیت این زیرگونه در ایران همچنان بسیار نگران کننده است و احتیاج به اقدام فوری برای از سرگیری اقدامات حفاظتی با محورهای اصلی و مشخص احساس می شود. این در حالیست که تمامی برآوردهای انجام شده برای شروع طرح تکثیر در اسارت، با تولد یوزهای جدید در طبیعت برهم خورد و نشان داد که برای هر برنامه ای، پایش محیط و حفاظت آن مقدم بر سایر موارد است. مشاهده یوزهای جدید در شرایطی صورت گرفت که سازمان حفاظت محیط زیست تقریباً به این باور رسیده بود که هیچ ماده یوزی در طبیعت وجود ندارد و الان بر پایه گزارش های مستند از پرسنل سازمان مشخص شده که برخلاف تصور موجود، اطلاعات ما درباره این گونه هنوز خیلی کم است. امضاکنندگان این بیانیه مشورتی بر این باور هستند که سازمان حفاظت محیط زیست بخصوص در مورد این گونه ی در خطر انقراض باید یک برنامه عمل بلندمدت داشته باشد که مشخص نماید هدف نهایی چیست، اگر تکثیر در اسارت هم جزئی از این برنامه است، چقدر طول خواهد کشید و بعد از آن اگر موفقیت احتمالی حاصل شد و یوزی در اسارت بدنیا آمد، چگونه پرورش خواهد یافت و چگونه به طبیعت باز خواهد گشت؟بر این اساس سازمان حفاظت محیط زیست باید در وهله نخست یک برنامه حداقل ۲۵ ساله برای مدیریت یوز داشته باشد و بخش کوچکی از آن در آینده تکثیر در اسارت باشد. در شرایط کنونی، افزایش جمعیت وحشی باید در اولویت باشد نه اینکه جمعیت وحشی را با هدف تکثیر در اسارت کاهش دهیم. نباید فراموش کرد که تابحال هیچ پایش سیستماتیک مبتنی بر شیوه های جدید علمی انجام نشده است و فقدان اطلاعات قابل اتکاء از جمعیت یوز، گزینه های برنامه های حفاظت را محدود می کند. اصولاً در برنامه های حفاظت از گونه های در خطر انقراض، اتخاذ شیوه مدیریت سازگار (Adaptive Management) توام با ریسک و همراه با عدم قطعیت خواهد بود. ازاین رو داشتن اطلاعات قابل اتکاء از تعداد و ساختار جمعیت یوز مبتنی بر شیوه ها و شواهد علمی برای هر تصمیم گیری بلندمدت ضروریست که تابحال در خلال دو دهه حفاظت از یوز میسر نشده است. از طرف دیگر، اولویت حفاظت گونه ها مخصوصاً گوشتخواران در خطر انقراض، حفاظت از زیستگاه و گونه توام است و در مقابل، تکثیر در اسارت آخرین چاره است در حالیکه بر مبنای شواهد اخیر از تولیدمثل طبیعی گونه، ما تا آخرین قدم هنوز فاصله داریم و در چند سال گذشته هم به جز به صورت پراکنده، هیچ پایش استاندارد و منسجمی انجام نشده است بنابراین ارزیابی نقاط قوت و ضعف برنامه قبلی لزوم دارد و برنامه جدید پروژه یوز می بایست بر مبنای داده های درست تدوین شود. تکثیر یوز در اسارت با دو فرد بنیان گذار ریسک های ژنتیکی بالایی دارد، اثر بنیان گذار تنوع ژنتیکی را به شدت کاهش داده و در نسل های بعدی تنش درون آمیزی، بیماری های وراثتی و متعاقب آن زوال ژنتیکی جمعیت را تهدید خواهد نمود. از طرفی نسبت متوسطی از افرادی که زنده گیری می شوند، موفق به تولیدمثل در اسارت می شوند و در نهایت درصد اندکی در خزانه ژنی نسل های بعد مشارکت خواهند داشت. هدف نهایی زیست شناسی حفاظت، حفاظت از جمعیت های پویای یوز در زیستگاه های بالفعل و بالقوه و برای نسل های متمادی است و این فاصله بسیاری با یک جمعیت محدود در اسارت و نیمه اسارت دارد. داشتن یک جمعیت کوچک و ایزوله در اسارت موفقیتی نه چندان بزرگ تر از داشتن اسپرم و تخمک فریز شده و نمونه های بافت فیکس شده در آزمایشگاه است. نباید فراموش کرد که هنوز آمار قابل اعتمادی از یوزها و پراکنش آنها در کشور نداریم. هم اکنون، افراد یوز در اسارت هیچکدام از خصوصیت های وحشی هم نوعان خویش را ندارند که دست کم بتوانند در طبیعت دوام بیاورند بنابراین برنامه تکثیر در اسارت نباید تنها شانس موجود برای تکثیر طبیعی را متوقف نماید. در شرایط کنونی کمبود نیروی محیط بان، کمبود طعمه و وجود سگ های گله و مرگ و میر جاده ای همچنان بعنوان مهمترین مشکلات یوز پابرجا هستند. امضاکنندگان این بیانیه بر این باور هستند که می باید از تصمیمات هیجانی تا حدامکان پرهیز شود و در مقابل بیش تر تحقیق، پژوهش و ارزیابی انجام گیرد. بعنوان مثال تاثیرات ناشی از کاهش سگ های ولگرد، بهبود زیستگاه از نظر امنیت و طعمه و تکثیر در اسارت باید به دقت بررسی و بر مبنای آنها نتیجه گیری شود. بر مبنای فعالیت¬هایی که در این ۲۰ سال برای حفاظت از یوز صورت گرفته، احتیاج به بازبینی در طرح بلندمدت به شدت احساس می شود و بنابراین همه گزینه ها باید لحاظ شده و به صورت علمی بررسی شود چون که در شرایط کنونی، اختصاص هر گونه بودجه بدون پشتوانه علمی و منطقی محکم می تواند یک تصمیم هیجانی را به دنبال داشته باشد و اگر بودجه حفاظت از زیستگاه کاسته شود، می تواند غیرقابل جبران باشد. بهبود امنیت زیستگاه (افزایش تعداد محیط بانان در عرصه زیستگاه های یوز که توام با افزایش میزان تلاش در گشت زنی باشد)، خروج دام و سگ گله از زیستگاه، شناسایی و بهبود وضعیت کریدورهای بین زیستگاهی و همچنین بهبود وضعیت در زیستگاه های دیگر همچون زیستگاه های جنوبی و نایبندان می باید در اولویت باشد. ضمن اینکه در مورد محیط بانان باید اشاره شود که متوسط مساحت مورد حفاظت در زیستگاه یوز، حداقل به اندازه متوسط کشور افزایش یابد و مشخص شود به ازای چه مساحتی یک محیط بان در زیستگاه یوز وجود دارد و متوسط آن در کشور چقدر است؟برای افزایش مطلوبیت و کیفیت زیستگاه بهتر این بود که برنامه افزایش طعمه همراه با ارتقای شاخص امنیت و حتی برنامه تکثیر در اسارت برای خرگوش وحشی منطقه و رهاسازی به¬عنوان طعمه مورد توجه قرار می گرفت. همین طور انتقال آهوهای شیراحمد که همه ساله از ظرفیت زیستگاه فراتر می رود هم می تواند بعنوان راهکاری دیگر برای تأمین طعمه مطرح باشد. اساسا این کار با بهسازی زیستگاه، احیای آبشخورها، ارتقای امنیت و حتی به صورت کاشت موقت و محدود علوفه در گوشه هایی از زیستگاه همراه خواهد بود. امضاءکنندگان این بیانیه از سازمان حفاظت محیط زیست درخواست دارند تا پیش از هر اقدامی در زنده گیری یوز از طبیعت، جزئیات برنامه در دست اقدام جهت تکثیر در اسارت و سایر برنامه های کلی برای حفاظت از یوزپلنگ را اعلام نمایند. همینطور سوالات ذیل همچون دغدغه های موجود است: - اقدامات حفاظتی ۵ سال قبل در مورد یوز چه بوده؟ موفقیت آنها چقدر بوده؟- چه تعداد دوربین ثابت در مناطق وجود دارد؟- در معرفی زیستگاه جدید برای تکثیر، اتحادیه جهانی حفاظت تعاملات گوناگونی دارد. آیا این آیتم ها رعایت شده؟- چه برنامه ای برای یوزهای در اسارت منتقل شده به توران (ایران، کوشکی و دلبر) مدنظر است؟- آیا مقرر است یوز دیگری از طبیعت گرفته شود؟ از چه منطقه ای؟ با چه روشی؟- مشاورین علمی و عملی هر کدام از این طرح ها چه کسانی هستند؟- طرح توجیهی تهیه شده برای هر کدام از این طرح ها توسط چه کارگروهی و متشکل از کدام اعضاء نوشته شده و جزئیات آن چیست؟- هزینه تاسیس مرکز و هزینه نگهداری در اسارت از کجا تأمین شده و یا مقرر است از کجا تأمین شود؟- برنامه های سازمان برای حفاظت از یوز در زیستگاه ها کدام است؟ چه زمانی مقرر است اجرایی شوند؟ و بودجه این طرح ها از چه منبعی تأمین شده یا می شود؟بار دیگر تاکید می نماییم و باور داریم که عدم توجه به اصول مهم و اصرار بر ادامه برنامه ها آنهم در شرایط غیرشفاف و در حالیکه طرح های حفاظتی در زیستگاه ها با کمبود شدید بودجه مواجهند، نتیجه ای جز انقراض یوزپلنگ آسیایی نخواهد داشت. اخطار می دهیم و دردمندانه تقاضا داریم که سازمان حفاظت محیط زیست بعنوان متولی حفاظت از حیات وحش، قدمی اساسی و خیرخواهانه برای حفاظت از یوز بردارد، قبل از آنکه یوز قربانی شود."اسامی بیست و سه نفره امضاءکنندگان به شرح ذیر است: ۱) دکتر سید محمود قاسمپوری، مدیر گروه محیط زیست دانشگاه تربیت مدرس۲) دکتر بهرام کیابی، عضو هیات علمی بازنشسته دانشگاه شهید بهشتی، دکترای اکولوژی و مدیریت حیات وحش از دانشگاه ایالتی میشیگان آمریکا۳) دکتر محمود کرمی، استاد دانشگاه تهران۴) دکتر حمیدرضا رضایی، عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان۵) دکتر وحید زمانی، عضو هیات علمی گروه محیط زیست دانشگاه کردستان۶) دکتر رضا گلجانی، پژوهشگر حیات وحش از دانشگاه داکوتای جنوبی۷) دکتر محمود صوفی، پژوهشگر پسادکتری، دانشگاه گوتینگن آلمان۸) دکتر محمد کابلی، استاد و مدیر گروه محیط زیست دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران۹) دکتر افشین علیزاده، دانشیار گروه محیط زیست دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران۱۰) دکتر محمودرضا همامی، عضو هیات علمی دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان۱۱) دکتر فراهم احمدزاده، دانشیار گروه تنوع زیستی و مدیریت اکوسیستم ها، پژوهشکده علوم محیطی، دانشگاه شهید بهشتی۱۲) دکتر غلام حسین یوسفی، پژوهشگر پسادکتری، دانشگاه پورتو و کارشناس پیشین پروژه ی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی۱۳) لیلی خلعتبری، دانشجوی دکتری دانشگاه پورتو۱۴) دکتر آرش قدوسی، پژوهشگر پسادکتری، دانشگاه هومبولت برلین، عضو گروه تخصصی گربه سانان اتحادیه جهانی حفاظت IUCN۱۵) دکتر ایمان معماریان، مشاور دامپزشکی در امور گربه سانان اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت IUCN۱۶) دکتر سعید نادری، عضو هیات علمی گروه محیط زیست دانشگاه گیلان۱۷) دکتر آزیتا فراشی، عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد۱۸) دکتر مریم محمدی روزبهانی، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز۱۹) مهندس فرهاد عطایی، مدرس و کارشناس مسئول آزمایشگاه های دانشکده محیط زیست۲۰) دکتر نادر حبیب زاده، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد تبریز۲۱) دکتر سیما سبزعلیپور، مدیرگروه محیط زیست، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز۲۲) دکتر روشنا بهباش، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز۲۳) دکتر سولماز دشتی، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز۲۴) دکتر محمدرضا اشرف زاده، عضو هیات علمی گروه مهندسی محیط زیست، دانشگاه شهرکرد (نام ایشان بعد از تحویل بیانیه به سازمان محیط زیست به فهرست اضافه شد)
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب