میهمان بد قدمی كه دست از سر روستاییان سرخس بر نمی دارد
خراسان رضوی پدیده ریزگردها و گرد و غبار یكی از مهمترین معضلات زیست محیطی در شهرستان سرخس است كه علاوه بر مشكلات تنفسی، زندگی روزمره در خیلی از روستاهای سرخس را مختل می كند به صورتی كه گاهی اوقات حتی مردم نمی توانند از خانه های خود بیرون بروند.
یکی از مشکلات و بحران هایی که مردم کویر با آن مواجهند وجود گرد و غبارهای گاه و بیگاهی است که به خصوص در فصل تابستان گریبان گیر این مناطق است. شهرستان سرخس به علت همجواری با صحرای قره قوم ترکمنستان و همینطور چرای بیش از اندازه مراتع توسط دام ها و تخریب پوشش گیاهی یکی از شهرستان هایی است که در خیلی از ماه های سال با مشکل گرد و غبار دست و پنجه نرم می کند و نمود این معضل در روستاها مشهود و ملموس تر است چون که شغل خیلی از مردم روستاهای سرخس دامداری و کشاورزی دیم است و چرای بیش از اندازه مراتع و یا تبدیل مراتع به زمین های کشت دیم، خود به این معضل دامن می زند.
به گفته ی رئیس اداره حفاظت محیط زیست سرخس پدیده گرد و غبار یکی از موارد آلودگی های زیست محیطی است که مشکلات زیادی برای مردم منطقه به وجود آورده است و در خیلی از موارد سبب مهاجرت روستاییان هم می شود.
موسی غلام زاده در گفتگو با ایسنا عنوان کرد: همجواری شهرستان سرخس با صحرای قره قوم ترکمنستان و تخریب مراتع دو منشا مهم پدیده گرد و غبار در منطقه است.
غلام زاده با اشاره به اینکه مراتع سرخس، مراتع قشلاقی است، اضافه کرد: سالانه علاوه بر دام های خود سرخس، دامداران زیادی از شهرهای اطراف برای چرای دام هایشان به مراتع سرخس می آیند و حضور دام بیشتر از ظرفیت مراتع، به مرور زمان تخریب مراتع را به دنبال داشته و سبب شده است که مراتع توان و تحمل دام مازاد را نداشته باشند و با از بین رفتن پوشش گیاهی، مراتع به کانون بحرانی گرد و غبار تبدیل شوند.
وی همینطور زمین های دیمی را که پس از کاشت به حال خود رها می شوند، یکی از علل دیگر بروز پدیده گرد و غبار دانست و خاطرنشان کرد: در خیلی از مناطق، مراتع تبدیل به زمین های دیم شده اند و این دیم زارها برای کشت محصول شخم زده می شوند اما در سال های کم باران و خشکسالی این زمین ها به حال خود رها می شوند و پدیده گرد و غبار را تشدید می کنند.
غلام زاده تصریح کرد: از سوی صندوق توسعه ملی اعتباراتی برای کنترل و مهار گرد و غبار جذب شده و طرح هایی در همین راستا توسط منابع طبیعی شهرستان اجرا شده است.
شناسایی ۱۶۶ هزار و ۹۰۰ هکتار، کانون های بحرانی فرسایش بادی در سرخس
رئیس اداره منایع طبیعی شهرستان سرخس هم اظهار نمود: در شهرستان سرخس ۱۶۶ هزار و ۹۰۰ هکتار، کانون های بحرانی فرسایش بادی شناسایی شده که مهمترین این کانون ها در منطقه صمدآباد، یاخ تپه تا خانگیران و گنبدلی تا چاله زرد قرار دارد.
رمضان صدیق به ایسنا اظهار داشت: به منظور مقابله و کنترل گرد و غبار در خیلی از کانون های بحرانی فرسایش بادی طرح های بیابان زدایی تعریف شده و طرح بیابان زدایی آبمال تا چاله زرد یکی از این طرح هاست که در ۱۰ هزار هکتار اجرا می شود.
صدیق افزود: اجرای طرح بیابان زدایی آبمال –چاله زرد از سال ۹۸ شروع شده و تا کنون ادامه دارد و در این طرح حدود ۴۰۰ هکتار نهال کاری داشتیم که از گیاهان بیابانی بومی خود منطقه که سازگاری بهتری با محل دارند همچون تاغ، اسکنبیل و اجنه استفاده شد و بذر این گیاهان هم از خود منطقه جمع آوری شده است.
وی بیان نمود: روستای چاله زرد با توجه با این که محل تردد دام است و زراعت دیم در آن انجام می شود یکی از مهمترین کانون های بحرانی فرسایش بادی است و برای کنترل و مهار گرد و غبار در این منطقه اقداماتی انجام شده و طرح هایی هم در حال اجرا می باشد.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا دامداران نسبت به چرای بیش از اندازه دام و نتایج آن آگاهی دارند، توضیح داد: منابع طبیعی در زمینه اطلاع رسانی و آگاه سازی مردم کارهایی انجام داده اما چون شغل اغلب مردم دامداری است و نمی توان مردم را وادار کرد که شغلشان را ترک کنند، ازاین رو مدیریت بهتر این امر از دغدغه های منابع طبیعی هم هست و احتیاج به کار زیادی دارد.
وی اظهار نمود: برای کنترل و مهار گرد و غبار در روستاهای چاله زرد و کلاته گلزار حدود ۴۵۰ هکتار مدیریت کنترل هرز آب ها را داشتیم به این شکل که هلالی های آبگیری ایجاد کردیم که آب ناشی از بارندگی را جمع کرده و به زمین نفوذ می دهد که همین مساله سبب رشد بهتر پوشش گیاهی بومی منطقه می شود، همینطور در اطراف روستای چاله زرد تله رسوب گیر راه اندازی شده است و حدود ۳۰ کیلومتر کانال اطراف روستا ایجاد کردیم که به صورت موقت رسوبات را متوقف می کند.
صدیق ایجاد ۱۰ کیلومتر بادشکن غیرزنده با استفاده سرشاخه های گز را همچون اقدامات دیگری عنوان نمود که در جهت مهار گرد و خاک در روستای چاله زرد بوجود آمده است و این بادشکن ها از پیشروی رسوبات جلوگیری کرده و سبب می شوند رسوبات همان جا ته نشین شوند و بعد روی همین رسوبات نهال کاری انجام می شود.
وی خاطرنشان کرد: از سال ۱۳۷۰ تا کنون در کل ۲۰ هزار هکتار نهال کاری داشته ایم که به صورت جنگل های دست کاشت در مناطق صمدآباد، حاشیه جاده و الله نظر اجرا شده است، همینطور برای اجرای طرح های بیابان زدایی و کنترل گرد و غبار در سال ۹۸ حدود ۲.۵ میلیارد تومان هزینه کرده ایم.
وی با اشاره به مشکلات فراوانی که گرد و غبار پارسال برای مردم روستای چاله زرد به همراه داشته است، اظهار داشت: گرد و غبار زندگی روزمره مردم را مختل می کند، خیلی از کارهای تولیدی را تحت تأثیر قرار می دهد و در خیلی از مواقع حتی مردم قادر نیستند از خانه هایشان بیرون بروند همینطور بروز بیماری های تنفسی، قطع راه های مواصلاتی و تعطیلی مدارس از دیگر مشکلاتی است که گرد و غبار برای مردم منطقه به وجود می آورد.
رئیس اداره منابع طبیعی سرخس تصریح کرد: کنترل گرد و غبار یک برنامه دراز مدت است و احتیاج به کار زیادی دارد و در همین راستا باید روش ها و الگوهای کشت را تغییر دهیم، روش های دامداری را از شیوه سنتی به سمت دامداری صنعتی سوق بدهیم و حتی لازم است برخی از روش های زندگی را هم تغییر دهیم و کنترل هدفمند گرد و غبار احتیاج به همکاری و مشارکت تمامی دستگاه های مرتبط دارد.
همان طور که اشاره شد روستای چاله زرد و روستای دق بهلول دو روستایی هستند که بعنوان کانون های بحرانی فرسایش بادی شناسایی شده و پدیده گرد و غبار مشکلات زیادی را برای اهالی این روستاها به دنبال داشته است. در ادامه گفت وگویی داشتیم با دو تن از مسؤلان این روستاها همچون روستای دق بهلول که ۷۰۰ نفر جمعیت دارد و در ۶۰ کیلومتری شهرستان سرخس واقع شده است.
تا کسی در این شرایط قرار نگیرد، نمی تواند عمق این بحران را درک کند
یک عضو شورای اسلامی روستای دق بهلول اظهار داشت: پدیده گرد و غبار از معضلات و مشکلاتی است که در خیلی از ماه های سال با آن مواجهیم و گاهی اوقات حتی در بهمن و اسفند هم گرد و غبار داریم.
محمود یاری عظیمی در گفتگو با ایسنا عنوان کرد: شغل غالب مردم روستا دامداری و کشاورزی دیم است و اکثرا از این طریق امرار و معاش می کنند و استفاده بیش از اندازه دامداران بومی و غیر بومی از مراتع سبب تخریب پوشش گیاهی مراتع شده است که این خود یکی از علل پدیده گرد و غبار است.
یاری عظیمی اظهار نمود: در سال های اخیر نشست ها و جلسات گوناگونی برای مهار پدیده گرد و غبار برگزار و اقداماتی هم در این حوزه انجام شده و یا در حال انجام می باشد که همچون این اقدامات می توان به قرق و تاغ کاری حدود ۲۰۰ هکتار از مراتع اشاره نمود.
وی همینطور تصریح کرد: یکی از راهکارهای دیگری که در نشست های اخیر و با تاکید مدیریت جهاد کشاورزی در مورد آن تصمیم گیری شده است، این بوده که در این مناطق کشت عمیق داشته باشیم تا پوشش گیاهی سطح زمین گرفتار صدمه نشود و در همین راستا سه دستگاه عمیق کار که قیمت هر کدام حدود ۵۰ میلیون تومان است به سه روستا همچون روستای دق بهلول اختصاص یافته که در سال زراعی جدید از این دستگاه ها برای کشت و کار استفاده خواهد شد.
این عضو شورای اسلامی روستای دق بهلول خاطرنشان کرد: گرد و غبار علاوه بر اینکه منشا خیلی از بیماری های تنفسی در روستا است به منظور زندگی روزمره مردم هم مشکلاتی به وجود می آورد که فقط باید از نزدیک شاهد آن بود و تا کسی در این شرایط قرار نگیرد نمی تواند آن طور که باید و شاید عمق این بحران و تأثیر آن بر زندگی مردم را درک کند.
بعضی اوقات مردم دو شب و روز در خانه ها حبس می شدند
روستای چاله زرد هم یکی دیگر از روستاهایی است که گرد و غبار سال هاست میهمان ناخوانده این روستاست و با عنایت به این که این روستا بعنوان پایلوت مهار گرد و غبار در استان تعیین شده است اقدامات زیادی در ارتباط با مهار گرد و غبار در آن اجرا شده و طرح هایی هم در حال اجراست اما همچنان معضل گرد و غبار یکی از مهمترین مشکلات روستا است.
دهیار روستای چاله زرد در گفتگو با ایسنا مطرح کرد: پدیده گرد و غبار سال هاست که گریبان گیر این منطقه است و باد و طوفان های شدید به همراه گرد و غبار از مشخصات بارز این روستاست.
سمیه نصیری عنوان کرد: در دو سال قبل با طوفان های شدید گرد و غبار در روستا مواجه بودیم و حتی بعضی اوقات مردم دو شب و روز در خانه ها حبس می شدند، چون میزان گرد و خاک به حدی بوده که درب منازل باز نمی شد.
وی با اشاره به تأثیر بارندگی در کاهش گرد و غبار اظهار داشت: در سال هایی که با پدیده خشکسالی مواجهیم و میزان بارندگی کم است گرد و غبار بیشتر است و با عنایت به این که سال جاری میزان بارندگی خوب بوده و پوشش گیاهی رشد داشته، گرد و غبار نسبت به سال های قبل کمتر است.
نصیری اضافه کرد: منابع طبیعی شهرستان سرخس در ارتباط با مهار گرد و غبار در روستای چاله زرد اقدامات موثری همچون نهال کاری انجام داده که تأثیر قابل ملاحظه ای در مهار گرد و غبار داشته است.
بدیهی است وجود پدیده ی گرد و غبار آن هم در فصل تابستان که زمان اوج فعالیت روستاییان است، مشکلات زیادی را برای دامداران و کشاورزان به همراه دارد به صورتی که نه می شود کار و فعالیتشان را تعطیل کنند و از سویی هم ادامه فعالیت در روزهایی که پدیده گرد و غبار بر منطقه حاکم است و تعدادشان کم هم نیستند سلامتی آنها را به مخاطره می اندازد ازاین رو کنترل و مهار این پدیده نیازمند برنامه ریزی بلندمدت و مدیریتی جامع است.
گفتنی است؛ روستای چاله زرد سرخس در ۲۵ آذر سال ۹۸ بعنوان روستای پایلوت در مهار بحران گرد و غبار در خراسان رضوی تعیین شده است، این روستا با ۱۳۰۰ نفر جمعیت و ۳۵۰ خانوار در ۷۵ کیلومتری شهرستان سرخس واقع شده است.
منبع: كونفه
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب